استاندارد ملی نقاشی قهوهخانهای- ویژگی‌ها و آیین کار
نام طرح: استاندارد ملی ایران؛ صنایع دستی – نقاشی قهوهخانهای- ویژگی‌ها و آیین کار
Handicrafts – Coffeehouse painting – Specifications and Code of practice
شماره‌ی ثبت: 21601
چاپ اول: ۱۳۹۵
مشخصات ظاهری: 28 صفحه، رنگی/ دارای عکس و جدول.
محل انتشار: وب‌سایت سازمان ملی استاندارد ایران (برای دریافت فایل پی.دی.اف.، اینجا کلیک کنید)
کارفرما: سازمان ملی استاندارد ایران
مجری: مؤسسه‌ی پژوهش هنر برزان
ناظر: سازمان ملی استاندارد ایران
روش گردآوری داده‌ها: میدانی – کتابخانه‌ای
منابع:
– گفته‌های نقاشان قهوهخانهای پیرامون ابزارها، مواد اولیه، محصولات و جنبه‌های مختلف نقاشی قهوهخانهای
– مشاهده و بررسی در رشته‌ی نقاشی قهوهخانهای
فهرست مطالب:
پیش‌گفتار
مقدمه
۱- هدف و دامنۀ کاربرد
۲- مراجع الزامی
۳- اصطلاحات و تعاریف
۴- ویژگی‌های ابزارهای تولید
۵- ویژگی‌های مواد اولیه
۶- ویژگی‌های اثر نقاشی قهوهخانهای
۶-۱- ساختار
۶-۲- ثبات رنگ در برابر نور
۶-۳- ابعاد
۶-۴- عیب‌های ظاهری
۷- ویژگی‌های عناصر تصویری و ترکیب‌بندی رنگی
۷-۱- عناصر تصویری
۷-۲- ترکیب‌بندی رنگی
۸- آیین کار
۸-۱- آماده‌سازی مواد اولیه
۸-۲- ترسیم طرح اولیۀ نقاشی قهوهخانهای
۸-۳- رنگ‌گذاری و ساخت‌وساز
۹- بسته‌بندی
۱۰- نشانه‌گذاری
۱۱- راهنمای نگه‌داری اثر نقاشی
پیوست الف (آگاهی‌دهنده): نمونه‌های آثار نقاشی قهوهخانهای
کتاب‌نامه
دبیر: عباس رحیمی (کارشناسی صنایع دستی / کارشناسی ارشد عکاسی)؛ عضو هیئت علمی دانشگاه / موسسۀ پژوهش هنر برزان
اعضای کمیسیون‌های فنی:
رئیس: حمیده حقیقی (کارشناسی ارشد پژوهش هنر)؛ موسسۀ پژوهش هنر برزان
ویراستار: فریده مواجی (کارشناسی مهندسی کشاورزی) رئیس ادارۀ نظارت بر اجرای استاندارد ادارۀ کل استاندارد استان بوشهر
– محمد پورفرزانه (کارشناسی ارشد نقاشی)؛ نقاش قهوهخانهای و مدرس دانشگاه- عضو مستقل
– مینا دایی (کارشناسی ارشد شیمی)؛ کارشناس- ادارۀ کل استاندارد استان خوزستان
– حسین شجاعی (دکتری پژوهش هنر)؛ کارشناس- موسسۀ پژوهش هنر برزان
– فاطمه رنجبر (کارشناسی صنایع دستی)؛ کارشناس- سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری
– ابراهیم گنجیان (کارشناسی ارشد نقاشی)؛ کارشناس- عضو مستقل
– حمید محمدرضافام (کارشناسی ارشد نقاشی)؛ مدرس دانشگاه- دانشگاه سوره
– غلامرضا نقاش (دیپلم)؛ نقاش قهوهخانهای- عضو مستقل
معرفی نقاشی قهوهخانهای، هدف و دامنه‌ی کاربرد استاندارد:
نقاشی قهوهخانهای، یکی از گرایش‌های هنرهای مستظرفۀ ایران است که در آن، موضوع‌ها و رویدادهای حماسی، مذهبی و ملی، با ظاهر و ترکیب‌بندی منحصربه‌فرد بر روی سطوح موردنظر و به‌ویژه بوم‌های پارچه‌ای ترسیم می‌شود. نقاشی قهوهخانهای، از نظر ظاهر و ترکیب‌بندی، به شیوۀ نقاشی سنتی ایرانی و از نظر تکنیک، به شیوۀ نقاشی رنگ روغنی اروپایی انجام می‌شود.
چون قهوه‌خانه‌ها مهم‌ترین خاستگاه این نوع نقاشی به‌شمار می‌روند، این گرایش با عنوان نقاشی‌قهوه‌خانه‌ای نام‌گذاری شده‌است.
منشأ نقاشی قهوهخانهای، سنت‌های کهن قصه‌خوانی، مرثیه‌سرایی و تعزیه‌خوانی در ایران است که پیشینۀ آن به سده‌ها پیش از ایجاد قهوه‌خانه‌ها و چایخانه‌ها می‌رسد. این نوع نقاشی، با تلفیق ارزش‌های مذهبی و ملی توسط هنرمندان تجربی و مکتب‌ندیده، در اواخر دورۀ قاجار و اوایل دورۀ پهلوی به اوج رونق خود رسید و آثار نقاشی قهوهخانهای، علاوه‌بر قهوه‌خانه‌ها، در محل‌های عزاداری، دکان‌ها، زورخانه‌ها و حمام‌ها نیز مورد استفاده قرار گرفت.
در نقاشی قهوهخانهای، شگردهای برجسته‌نمایی و ژرفانمایی کاربرد دارد، اما صحنه‌ها با شیوه و اسلوبی آزاد و بدون رجوع مستقیم به مدل نقاشی ترسیم می‌شود. به این دلیل، نقاشی قهوهخانهای به‌عنوان یکی از انواع خیالی‌نگاری نیز شناخته می‌شود.
امروزه، آثار نقاشی قهوهخانهای، با تغییر در ابعاد و پرداختن به موضوعات متنوع‌تر، به‌عنوان آثار تزیینی صنایع دستی مستظرفه تولید و استفاده می‌شوند.
ازآنجا که نقاشی قهوهخانهای به‌عنوان یکی از گنجینه‌های تصویری ایران در سایر کشورهای جهان شهرت و اعتبار ویژه‌ای دارد و دارای ارزش فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی است؛ تدوین استانداردهای ملی مربوطه به‌منظور حفظ و توسعۀ آن دارای اهمیت است.
هدف از تدوین این استاندارد، تعیین ویژگی‌های ابزارهای تولید، مواد اولیه، ساختار اثر نقاشی نهایی، طرح و عناصر تصویری، آیین کار، بسته‌بندی و نشانه‌گذاری آثار نقاشی قهوهخانهای است.
این استاندارد برای انواع آثار نقاشی قهوهخانهای کاربرد دارد.
این استاندارد برای سایر رشته‌های صنایع دستی مستظرفۀ ایران کاربرد ندارد.
