استاندارد ملی چاروق‌دوزی - ویژگی‌ها و آیین کار
نام طرح: استاندارد ملی ایران؛ صنایع دستی – چاروق‌دوزی – ویژگی‌ها و آیین کار
Handicrafts – Sewing Chāroq – Specifications and Code of practice
شماره‌ی ثبت: ۲۲۵۰۶
چاپ اول: ۱۳۹۶
مشخصات ظاهری: 50 صفحه، رنگی/ دارای تصویر و جدول.
محل انتشار: وب‌سایت سازمان ملی استاندارد ایران (برای دریافت فایل پی.دی.اف.، اینجا کلیک کنید)
کارفرما: سازمان ملی استاندارد ایران
مجری: مؤسسه‌ی پژوهش هنر برزان
ناظر: سازمان ملی استاندارد ایران
روش گردآوری داده‌ها: میدانی- کتابخانه‌ای
منابع:
– گفته‌های استادکاران چاروق‌دوزی پیرامون ابزارها، مواد اولیه، محصولات و جنبه‌های گوناگون چاروق‌دوزی
– مشاهده و بررسی در رشته‌ی چاروق‌دوزی
فهرست مطالب:
– پیش‌گفتار
– مقدمه
۱- هدف و دامنۀ کاربرد
۲- مراجع الزامی
۳- اصطلاحات و تعاریف
۴- ویژگی‌های ابزارهای تولید
۵- ویژگی‌های مواد اولیه
۶- ویژگی‌های محصول نهایی
۶-۱- ساختار
۶-۲- ثبات رنگ
۶-۳- ابعاد
۶-۴- مقاومت
۶-۵- عیب‌های ظاهری
۷- ویژگی‌های تزیینات و رنگ‌بندی
۷-۱- تزیینات چاروق
۷-۲- رنگ‌بندی چاروق
۸- آیین کار تولید
۸-۱- مراحل تولید چاروق یکپارچه و بدون پاشنه
۸-۲- مراحل تولید چاروق پاشنه‌دار از نوع توری
۸-۳- مراحل تولید چاروق پاشنه‌دار از نوع پرده‌بند
۹- بسته‌بندی
۱۰- نشانه‌گذاری
۱۱- راهنمای نگه‌داری محصول
– پیوست الف (آگاهی‌دهنده): نمونه‌های محصول چاروق
– پیوست ب (الزامی) ویژگی‌های ایمنی و بهداشتی کارگاه چاروق‌دوزی
دبیر: حمیده حقیقی (کارشناسی ارشد پژوهش هنر)؛ موسسۀ پژوهش هنر برزان
اعضای کمیسیون‌های فنی:
رئیس: عباس رحیمی (کارشناسی صنایع دستی / کارشناسی ارشد عکاسی)؛ عضو هیئت علمی دانشگاه / موسسۀ پژوهش هنر برزان
ویراستار: فریده مواجی (کارشناسی مهندسی کشاورزی) رئیس ادارۀ نظارت بر اجرای استاندارد ادارۀ کل استاندارد استان بوشهر
– محمد تبریزی (کارشناسی ارتباط تصویری)؛ کارشناس- موسسۀ پژوهش هنر برزان
– سیروس حیدریان (کارشناسی ارشد نساجی)؛ عضو هیئت علمی- دانشگاه مازندران
– سمیه حقوقی‌فرد (کارشناسی ارشد صنایع دستی)؛ کارشناس- موسسۀ پژوهش هنر برزان
– مینا دایی (کارشناسی ارشد شیمی)؛ کارشناس- ادارۀ کل استاندارد استان خوزستان
– غلامعلی رضایی (دیپلم)؛ هنرمند چاروق‌دوز- عضو مستقل
– فاطمه رنجبر (کارشناسی صنایع دستی)؛ کارشناس- معاونت صنایع دستی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری
– حسین شجاعی(دکتری پژوهش هنر)؛ کارشناس- موسسۀ پژوهش هنر برزان
– معصومه صلاحی (کارشناسی ارشد پژوهش هنر)؛ کارشناس- معاونت صنایع دستی استان خوزستان
– فاطمه عاطفی (دیپلم) هنرمند چاروق‌دوز- عضو مستقل
– مانیا غضنفری (کارشناسی ارشد پژوهش هنر)؛ کارشناس- موسسۀ پژوهش هنر برزان
– حسین محمدزاده (دیپلم)؛ هنرمند چاروق‌دوز- عضو مستقل
– سیده کبری مهدوی آبندانکشی (کارشناسی ارشد هنر اسلامی)؛ مدرس- دانشگاه مازندران
معرفی چاروق‌دوزی ، هدف و دامنه‌ی کاربرد استاندارد:
چاروق‌دوزی، یکی از گرایش‌های پای‌پوش‌های سنتی ایران است که در آن، نوعی پای‌پوش سنتی از جنس چرم، با فرم و تزیینات ویژه تولید می‌شود.
پای‌پوش سنتی چاروق، از جنس چرم گاوی دباغی‌شده است و با استفاده از ابزارهای دستی ساده، در چند فرم مختلف تولید شده و دارای تزیینات رودوزی‌شده با نخ‌های رنگی است.
چاروق، با تفاوت در فرم، طرح و نقش در استان‌های خراسان شمالی (شهرهای قوچان و بجنورد)، زنجان، گیلان (ماسوله) و آذربایجان‌‌غربی (شهرهای مهاباد و سردشت) تولید می‌شود.
چاروق خراسان شمالی با حفظ اصالت‌های کهن، به‌صورت یک‌قطعۀ یکپارچه و با ظاهر قایقی‌شکل تولید شده و دارای نوک برگشته به‌سمت بالا و بندهای بلند است که برای پیچیده‌شدن به‌دور ساق پای مصرف‌کننده کاربرد دارد.
سابقۀ تولید چاروق در استان زنجان، بر اساس کشفیات باستان‌شناسی (چکمۀ چرمی متعلق به مرد نمکی) مربوط به حدود دو هزار سال پیش است اما انواع چاروق‌های امروزی تولیدشده در استان زنجان، با نام‌های نیمه‌چرم (توری و پرده‌بند) و تمام چرم (پشت باز و پشت بسته)، دارای قدمت تقریبی صدساله هستند.
چاروق‌های تولیدشده در استان‌های گیلان و آذربایجان‌‌غربی، مشابه چاروق‌های زنجان هستند.
با توجه به میزان مطلوب تولید محصولات چاروق در استان‌های یادشده، برای حفظ اصالت و گسترش اصولی چاروق‌دوزی، تدوین استاندارد ملی ویژگی‌ها و آیین کار تولید این محصول ضرورت یافته است.
هدف از تدوین این استاندارد، تعیین ویژگی‌های ابزارهای تولید، مواد اولیه، ساختار محصول نهایی، طرح و نقش، آیین کار تولید، بسته‌بندی و نشانه‌گذاری محصولات چاروق است.
این استاندارد برای چاروق‌دوزی خراسان شمالی و زنجان کاربرد دارد.
این استاندارد برای سایر پای‌پوش‌های سنتی ایران، کاربرد ندارد.
