فهرست مطالب:

۱- خلاصه‌ی پرونده‌ی ثبت نشانه‌ی جغرافیایی احرامی شوشتر

۲- اطلاعات مربوط به منطقه‌ی تولید محصول احرامی شوشتر

۳- ویژگی‌های محصول احرامی شوشتر

۳-۱- ساختار ظاهری محصول احرامی شوشتر

۳-۲- نقش‌مایه‌های احرامی شوشتر

۳-۳- طرح‌های منسوج احرامی شوشتر

۳-۴- ترکیب‌بندی رنگی منسوج احرامی شوشتر

۳-۵- ابعاد منسوج احرامی شوشتر

۳-۷- کاربردهای منسوج احرامی شوشتر

۴- مواد اولیه‌ی احرامی‌بافی شوشتر

۵- ابزارهای احرامی‌بافی شوشتر

۶- فرآیند تولید محصول احرامی شوشتر

۷- کنترل کیفی محصول احرامی شوشتر

خلاصۀ گزارش ثبت:

۱- نام محصول و نشانۀ جغرافیایی درخواستی

احرامی شوشتر

۲- توصیف محصول

احرامی شوشتر، نوعی منسوج تهیه‌شده از نخ‌های پشمی (پود) و پنبه‌ای (تار) با طرح‌های ساده‌ی هندسی است که با استفاده از دستگاه‌ پارچه‌بافی دووَردی (دو پدالی) بافته می‌شود.

بافت منسوج احرامی، از نوع پودی (پودنما) است؛ در این نوع بافت، فقط نخ‌های پود دیده شده و نخ‌های تار در میان نخ‌های پود پنهان می‌شوند.

طرح و نقش منسوج احرامی، به‌طور ذهنی و بدون کاربرد نقشه ایجاد می‌شود. نقش‌مایه‌های این نوع منسوج به‌صورت هندسی و فاقد انحنا هستند. این نقش‌مایه‌ها، در راستای طولی منسوج و به‌طور متقارن ایجاد و تکرار شده و براساس مبانی بصری، دارای ظاهر متعادل، متناسب و هماهنگ هستند. نقش‌مایه‌های منسوج احرامی، از هر دو طرف منسوج قابل رویت‌اند.

طرح کلی احرامی شوشتر، ترکیبی از چند نقش‌مایه‌ی هندسی تکرار‌شونده است. رایج‌ترین طرح‌های احرامی شوشتر، عبارت‌اند از: لوزی، کاجی، لوزی در لوزی، راه‌راه ساده، راه‌راه تی‌خروسی (چشم‌خروسی)، آجرکاری، پروانه‌ای، طرح خشتی، محرابی، حوض و کناره، دو ماهی، عروسکی و نی و بنگشت.

رنگ‌های رایج در منسوج احرامی، شامل رنگ‌‌‌های سفید، مشکی، سورمه‌ای، قهوه‌ای روشن، قهوه‌ای تیره، قرمز جگری، صورتی، نارنجی، سبز تیره، سبز روشن، سبز یشمی، کرمی، زرد و آبی روشن است.

منسوج احرامی در ابعاد ۱۵۰ × ۹۰، ۱۲۰ × ۷۰ و ۱۱۰ × ۶۰ تولید می‌شود. امروزه منسوج احرامی، به‌منظور تولید محصولات کاربردی جدید و نیز برحسب توافق بافنده و مشتری، ممکن است با ابعاد کمتر و یا بیشتر از ابعاد ذکرشده تولید شود.

در گذشته، منسوج احرامی صرفاً به‌عنوان سجاده برای برگزاری نماز به‌ویژه در حرم‌های مذهبی و مساجد کاربرد داشت. امروزه، این منسوج به‌عنوان سجاده زیرانداز، روفرشی، رویه‌ی پشتی، رویه‌ی کوسن، کیف پول، کیف زنانه، ساک، کوله‌پشتی و … به‌کار می‌رود.

۳- معرفی منطقه‌ی تولید احرامی شوشتر

شهر شوشتر با مساحت ۲۴۳۶ کیلومتر مربع در شمال استان خوزستان، بین ۴۸ درجه و ۳۵ دقیقه تا ۴۹ درجه و ۱۲ دقیقه طول شرقی از نصف‌النهار گرینویچ و ۳۱ درجه و ۳۶ دقیقه تا ۳۲ درجه و ۲۶ دقیقه شمالی از خط استوا قرار گرفته‌است.

شهر شوشتر، مرکز شهرستان شوشتر است. بر پایه‌ی آخرین تقسیمات کشوری، شهرستان شوشتر شامل ۴ شهر، ۲ بخش و ۶ دهستان است.

شهرستان شوشتر از شمال، با شهرستان گتوند؛ از شرق، با شهرستان مسجدسلیمان؛ از جنوب، با شهرستان باوی؛ از غرب، با شهرستان شوش؛ از جنوب شرق، با شهرستان هفتکل؛ از جنوب غرب، با شهرستان اهواز؛ از شمال غرب، با شهرستان دزفول دارای مرز مشترک است.

از نظر طبیعی نیز، دامنه‌های پایانی کوه‌های زاگرس، مرز شرقی این شهرستان و رود دز، مرز غربی آن را تشکیل می‌دهد. میانگین ارتفاع شهرستان شوشتر از سطح دریا، ۱۵۰ متر و ارتفاع نقطه‌ی مرکزی شهر شوشتر از سطح دریا، ۶۵ متر است. شوشتر دارای زمستان و پاییز مدیترانه‌ای است و زیست‌بوم سرسبز آن، از پایان زمستان تا آغاز بهار دل‌پذیر است.

از نظر جمعیت، شوشتر پنجاه‌و‌هفتمین شهر کشور و چهارمین شهر بزرگ استان خوزستان به‌شمار می‌آید.

۴- مستندات مرتبط با احرامی شوشتر

منسوج احرامی، به‌عنوان یکی از محصولات مهم صنایع دستی شوشتر، دارای شهرت مطلوب است. ارزش فرهنگی و اقتصادی منسوج احرامی، میزان تولید زیاد و پتانسیل‌های این منسوج برای تکمیل سایر محصولات کاربردی صنایع دستی، باعث شده‌ در سال‌های اخیر تولیدکنندگان و برخی از نهادهای دولتی و خصوصی فعال در استان خوزستان، توجه ویژه‌ای به این محصول داشته باشند.

در این راستا، با نظارت اداره‌ی کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان خوزستان و تلاش برخی از نعادهای خصوصی، سطح کمی و کیفی تولید احرامی ارتقا یافته‌است. همچنین، معاونت صنایع دستی استان خوزستان، در سال‌های اخیر پروژه‌های تدوین سه استاندارد ملی، مستندنگاری و طراحی و نمونه‌سازی محصول برای این محصول را اجرا نموده‌است.

۵- روش تولید احرامی شوشتر

ابزارهای تولید احرامی، شامل: ابزارهای آماده‌سازی نخ‌ پود (گرنا، ماسوره، دوک بلول‌گرنی، مکو)، ابزارهای چله‌دوانی (دار و ماسوره‌های چله‌دوانی) و دستگاه احرامی‌بافی (شامل پایه‌‌های خرک، خرک‌ها، میل دفه، میل اوزار، زیردار، سردار، دار پشت سر، نورد، میله‌ی نگه‌دارنده‌ی نخ‌های تار، گوجالی، مل‌پیچ/ نوردگردان، دفه، لیت/ شانه، اوزار، بنگشتک، پاخو و متیت) است.

فرآیند تولید منسوج احرامی، شامل ۱- آماده‌سازی نخ‌های تار؛ ۲- چله‌دوانی (چیدمان نخ‌های تار با تعداد و ترتیب رنگی مشخص در کنار یکدیگر به‌منظور استقرار بر روی دستگاه احرامی‌بافی)؛ ۳- چله‌کشی (استقرار چله‌های دوانده‌شده روی دستگاه احرامی‌بافی)؛ ۴- ماسوره‌پیچی و ۵- بافندگی است.

فرآیند بافندگی نیز شامل مراحل: الف) بازکردن دهانه‌ی کار، ب) پودگذاری، پ) دفه‌زدن، ت) کنترل پهنای منسوج و ث) جداسازی منسوج نهایی از دستگاه احرامی‌بافی است.

۶- ارتباط احرامی با شهر شوشتر

با توجه به شرایط اقلیمی شوشتر و وجود مراتع وسیع و سرسبز در این شهرستان، شرایط پرورش دام و بهره‌برداری از فرآورده‌های ثانویه‌ی آنها مانند پشم، همواره در این استان وجود داشته‌است. این موضوع باعث پدیدآمدن حرفه‌هایی مانند نخ‌ریسی، رنگرزی، نساجی و تولید منسوجاتی مانند احرامی شده‌است.

احرامی‌‌بافی یکی از شاخص‌ترین گرایش‌های صنایع دستی شهر شوشتر است و بنا به نقل‌قول‌های شفاهی و سینه‌ سینه‌ی بزرگان این شهر، پیشینه‌ی احرامی‌بافی شوشتر به حدود سه سده‌ پیش از این برمی‌گردد.

در گذشته، منسوج احرامی به‌عنوان سجاده توسط اغلب ساکنین منطقه‌ی شوشتر و سایر مناطق استان خوزستان مورد استفاده قرار می‌گرفت. در سال‌های اخیر نیز، این منسوج با حفظ اصالت طرح و نقش و با تغییر فرم، ابعاد و کاربرد، در زندگی شهری کاربردهای مصرفی و تزیینی جدید خود را یافته است.

با توجه به این‌که همه‌ی مواد اولیه (پشم، رنگینه‌ها و دندانه‌ها) و ابزار کار احرامی‌بافی در شهرستان شوشتر به‌وفور موجود است، این گرایش صنایع دستی از لحاظ اقتصادی، اشتغال‌زایی و فرهنگی، دارای نقش و جایگاه به‌سزایی در این منطقه است.

۷- شیوۀ اتصال برچسب نشانۀ جغرافیایی

الحاق، الصاق و دوخت